Behalve het gewenste effect kan dit medicijn bijwerkingen geven.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Soms

• Duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel. Dit gaat in het algemeen over als uw lichaam zich heeft ingesteld op de lagere bloeddruk (binnen enkele dagen tot weken). Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt dan het best even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen.
• Slaapstoornissen, zoals moeite met inslapen, levendiger dromen en nachtmerries.
• Hoofdpijn en vermoeidheid.

Zelden

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en diarree. Deze bijwerkingen treden vooral in het begin van de behandeling op. Meestal helpt het als u dit medicijn met wat voedsel inneemt. Blijft u er ook na enige dagen last van houden? Neem dan contact op met uw arts.
• Koude handen en voeten. Dit komt doordat de bloedvaten in de huid onvoldoende reageren op kou. Het kan zijn dat u hier last van blijft houden zolang u het medicijn slikt. Zorg voor voldoende bescherming tegen kou door warme kleding te dragen, zoals wanten en sokken. Mensen met de ziekte van Raynaud kunnen meer last krijgen van koude vingers en tenen. Neem contact op met uw arts als deze bijwerking te veel last geeft.
• Droge mond doordat u minder speeksel aanmaakt. Hierdoor kunnen zich eerder gaatjes in uw gebit ontwikkelen. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond. Laat eventueel de tandarts vaker uw gebit controleren. U kunt de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom of door te zuigen op ijsblokjes.
• Impotentie. Dit komt door de lagere bloeddruk. Als u last heeft van deze bijwerking, vraag dan advies aan uw arts. Mogelijk moet de dosering aangepast worden, of is een ander medicijn geschikter voor u.

Zeer zelden

• Verergering van hartfalen doordat de hartslag trager wordt. Als u hartfalen heeft, kunt u beter overstappen naar een ander medicijn. Overleg hierover met uw arts of apotheker.
• Bij bepaalde vormen van de aangeboren hartafwijking Wolff-Parkinson-White-syndroom, kunnen ernstige hartritmestoornissen ontstaan door dit medicijn. U mag dit medicijn alleen op voorschrift en onder controle van een cardioloog of internist gebruiken.
• Droge ogen, wazig zien. Mensen die contactlenzen dragen kunnen door propranolol last krijgen van droge ogen. De contactlenzen kunnen dan eerder irriteren. Houd ze in dat geval minder lang in of gebruik bevochtigende oogdruppels (kunsttranen).
• Als u het syndroom van Sjögren heeft, een aandoening waarbij de slijmvliezen van onder andere ogen en mond droger zijn dan normaal: u kunt meer klachten krijgen. Dit middel vermindert de aanmaak van traanvocht en speeksel. Neem contact op met uw arts als u meer last heeft van oogirritatie of een droge mond. Mogelijk is een ander middel geschikter.
• Haaruitval en huiduitslag.
• Verwardheid, depressiviteit, angst en waandenkbeelden (hallucinaties).
• Als u diabetes heeft: u merkt minder snel dat u een te laag bloedglucose (hypo) heeft. Dit komt doordat propranolol de hartkloppingen tegengaat die ontstaan bij een hypo. Controleer daarom vaker uw bloedglucose.
• Als u astma of COPD heeft: u kunt meer last van benauwdheid krijgen. Als u dit merkt, neem dan contact op met uw arts. Mogelijk is een ander medicijn geschikter voor u.
• Als u aan de spierziekte myasthenia gravis lijdt: u kunt meer last krijgen van deze aandoening. Neem contact op met uw arts als u dat merkt.
• Als u aan psoriasis lijdt: u kunt meer last krijgen van deze aandoening. Neem contact op met uw arts als u last heeft van rode schilferende of glanzende plekken op de huid, beschadigingen van de huid, jeuk, putjes in de nagels en gewrichtsklachten.
• Verhoging van de concentratie cholesterol en vetten in het bloed. Een bepaald soort vetten, triglyceriden, kan zich ophopen in de bloedvaten. Als u al een te hoog cholesterol en/of vetgehalte in uw bloed heeft, zal uw arts u daar extra op controleren.
• Mensen met het Brugada-syndroom, een erfelijke hartaandoening, hebben mogelijk een grotere kans op hartritmestoornissen. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel. Als u dit middel toch moet gebruiken, zal uw arts u extra onder controleren.

Raadpleeg uw arts als u te veel last heeft van één van de bovengenoemde bijwerkingen of als u andere bijwerkingen ervaart waar u zich zorgen over maakt.

Hoe?

• Tabletten. Neem de tablet in met een half glas water.
• Capsules met vertraagde afgifte. Slik de capsule in zijn geheel door met water, zonder te kauwen. Als u hier moeite mee heeft, kunt u de capsule openen. Neem de korreltjes dan wel in zonder te kauwen. De korrels zijn namelijk zo gemaakt dat ze de werkzame stof langzaam afgeven. Als u de korrels kapot kauwt, komt het werkzame bestanddeel te vroeg vrij en zal het niet goed werken.
• Drank. Meet de juiste hoeveelheid af met de meegeleverde doseerspuit.

Wanneer?
U mag dit medicijn innemen op elk moment van de dag. Het beste kunt u vaste tijdstippen kiezen, dan vergeet u minder snel een dosis. Bijvoorbeeld:

• Als u het 1 keer per dag gebruikt: 's ochtends.
• Als u het 2 keer per dag gebruikt: 's ochtends en 's avonds.
• Als u het 3 keer per dag gebruikt: 's ochtends, 's middags en 's avonds.
• Als u het 4 keer per dag gebruikt: 's ochtends, 's middags, 's avonds en voor de nacht.

Bij plankenkoorts of examenvrees: neem het medicijn 1 tot 2 uur voor het examen of optreden in. Het is aan te bevelen ook de dag ervoor een dosis te gebruiken. U weet dan hoe u op dit middel reageert.

Hoe lang?

• Hoge bloeddruk. Een behandeling voor hoge bloeddruk is meestal langdurig. Als dit medicijn goed bij u werkt, moet u dit medicijn waarschijnlijk uw leven lang gebruiken.
• Hartkramp, hartritmestoornissen, voorkómen hartinfarct. Waarschijnlijk moet u dit medicijn langdurig gebruiken. Overleg dit met uw arts.
• Verhoogde schildklierwerking. Meestal is propranolol tijdelijk nodig om de hartkloppingen door de verhoogde schildklierwerking te stoppen. Als de schildklierfunctie weer normaal is, zal ook het hartritme normaal worden en is propranolol niet meer nodig.
• Migraine. Bij het ouder worden neemt het aantal migraineaanvallen meestal af. Misschien heeft u dit medicijn dan niet meer nodig. Bespreek dit met uw arts. Bij migraine rond de menstruatie gebruikt u metoprolol drie dagen voordat u de menstruatie verwacht. U gebruikt het dan door tot het einde van de menstruatie.
• Essentiële tremor (trillen). Zolang u last heeft van de tremor, zult u dit medicijn nodig hebben. Overleg dit met uw arts.
• Examenvrees of plankenkoorts. In dit geval moet u propranolol eenmalig gebruiken vlak voor het examen of het optreden.
• Tetralogie van Fallot. Waarschijnlijk moet dit medicijn langdurig worden gebruikt. Overleg dit met uw arts.
• Hemangiomen. Dit middel moet meestal gebruikt worden tot de leeftijd van 9 tot 18 maanden of totdat er geen verbetering meer is.

Het is belangrijk dit medicijn consequent in te nemen. Mocht u toch een dosis vergeten zijn:

• Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 8 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 8 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 4 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 4 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 3 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 2 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 2 uur? Sla de vergeten dosis dan over.
• Als u dit medicijn 4 keer per dag gebruikt: duurt het nog meer dan 1 uur voor u de volgende dosis normaal inneemt? Neem de vergeten dosis dan alsnog in. Duurt het nog minder dan 1 uur? Sla de vergeten dosis dan over.

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Wilt u weten of u met dit medicijn mag autorijden? Beantwoord dan de vragen in het schema hieronder.

Let op: ook bepaalde hart- en vaatziekten kunnen een reden zijn dat u niet mag autorijden. Een ernstig verhoogde bloeddruk kan een reden zijn dat uw rijbewijs minder lang geldig is. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.
Opmerking: Gebruikt u propranolol voor uw rijexamen? Neem de dag ervoor ook een dosis in. U weet dan hoe u op dit medicijn reageert. Gebruik dit medicijn alleen als u geen last had van bijwerkingen.

Voor meer algemene informatie kunt het thema ‘Medicijnen in het verkeer’ lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol verwijdt de bloedvaten, net als propranolol. U kunt daardoor last krijgen van duizeligheid. Probeer het drinken van alcohol eerst met mate uit. U kunt dan zelf inschatten of u hier veel last van krijgt. In het algemeen is enkele keren per week een glas wijn geen probleem.

roken?
Roken versnelt de afbraak van dit medicijn. Als u stopt met roken, kan de hoeveelheid van dit medicijn in het bloed toenemen. Hierdoor kan het sterker werken of bijwerkingen geven. Overleg met uw arts voordat u gaat stoppen met roken. Het kan nodig zijn dat uw arts de dosering dan verlaagt.

Overleg ook met uw arts als u lange tijd niet heeft gerookt en (weer) bent begonnen. Dan is het misschien nodig dat uw arts de dosering van dit medicijn juist verhoogt.

alles eten?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere hart- en vaatmiddelen, die de bloeddruk verlagen. De bloeddruk kan te laag worden als u andere bloeddrukverlagers erbij gaat gebruiken. Uw arts houdt hier rekening mee en zal in het begin een lagere dosering voorschrijven. Al naar gelang het effect zal de arts de dosering geleidelijk verhogen. Bij combinatie met de hartmedicijnen verapamil of diltiazem kan de hartslag trager en onregelmatiger worden. Uw arts zal in dit geval uw hartfunctie regelmatig controleren.
• Pijnstillers van het NSAID-type zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac. Deze pijnstillers kunnen de werking van propranolol bij hoge bloeddruk en hartfalen verminderen. Gebruikt u een pijnstiller van het NSAID-type langer dan twee weken en gebruikt u propranolol voor een hoge bloeddruk? Dan zal uw bloeddruk extra gecontroleerd moeten worden. Neem hiervoor contact op met uw arts.
• Luchtwegverwijdende middelen bij benauwdheidsklachten, zoals salbutamol, terbutaline, salmeterol en formoterol. Bij veel toepassingen is het mogelijk om een andere bètablokker te gebruiken die deze wisselwerking niet heeft, zoals metoprolol of atenolol. Overleg hierover met uw arts.
• Bepaalde medicijnen voor een vergrote prostaat, namelijk de alfa-blokkers (alfuzosine, doxazosine en terazosine). Deze kunnen in het begin van de behandeling de bloeddruk verlagen en duizeligheid veroorzaken. Porpranolol versterkt deze bijwerking. Deze wisselwerking is alleen van belang de eerste dagen dat u met een alfa-blokker begint. U kunt de alfa-blokker de eerste keren het beste ’s avonds innemen, als u al op bed zit, voor het geval u duizelig wordt. Als u een alfa-blokker met vertraagde afgifte gebruikt, kunt u de volgende ochtend duizelig worden bij het opstaan. Dit is na enkele dagen over.
• Bloedglucoseverlagende middelen, zoals insuline, tolbutamide, glibenclamide en glimepiride. Deze medicijnen worden gebruikt om de hoeveelheid glucose in het bloed te verminderen bij mensen met diabetes. Een te lage hoeveelheid glucose in het bloed wordt een hypo genoemd. Wanneer u een bètablokker gebruikt, voelt u minder snel dat u een hypo heeft. Dat komt omdat de bètablokker de waarschuwende signalen zoals trillen en hartkloppingen onderdrukt. Andere verschijnselen, zoals zweten, wazig zien en hongergevoel verdwijnen niet. Let daarom extra op deze laatste verschijnselen.
• Epinefrine (adrenaline) injectie bij allergie. Propranolol vermindert het effect van epinefrine. Dat kan gevaarlijk zijn bij ernstige allergische reacties waarbij een epinefrine-injectie nodig is. Overleg hierover met uw arts als u af en toe een dergelijke injectie nodig heeft en uw arts wil u een bètablokker voorschrijven.
• Ritonavir, een middel tegen hiv-infectie. Dit medicijn kan de hoeveelheid propranolol in het bloed verhogen. Hierdoor worden de werking en bijwerkingen van propranolol versterkt. Bij veel toepassingen is het mogelijk om een andere bètablokker te gebruiken die deze wisselwerking niet heeft, zoals atenolol. Overleg hierover met uw arts.

Zwangerschap
Gebruik dit middel alleen na overleg met uw arts. Er kan bij de baby zuurstoftekort ontstaan doordat propranolol de doorbloeding van de baarmoeder en placenta vermindert.

Ook kan de baby een te trage hartslag of een lichte vorm van diabetes krijgen. Dit kan complicaties bij de bevalling geven. Daarom moet het gebruik van propranolol de laatste maanden van de zwangerschap geleidelijk worden afgebouwd.

Als u propranolol tijdens de zwangerschap moet gebruiken, zal uw arts u en de baby tijdens de zwangerschap en na de bevalling extra controleren.

Borstvoeding
U kunt veilig borstvoeding geven, als u dit middel in de normale dosering gebruikt. Het komt nauwelijks in de moedermelk terecht. Dit middel wordt al jarenlang gebruikt door vrouwen die borstvoeding geven, zonder nadelige gevolgen voor het kind.

Als u propranolol chronisch gebruikt, is het niet verstandig in één keer met dit medicijn te stoppen. De verandering is voor uw hart dan te snel. Bouw het gebruik gedurende 1 tot 2 weken geleidelijk af in overleg met uw arts.

Als u propranolol moet stoppen voor een operatie, moet u meestal minstens 48 uur voor de operatie stoppen. Overleg met de behandelend arts.

Propranolol is sinds 1965 internationaal op de markt. Het is op recept verkrijgbaar als het merkloze Propranolol in tabletten en in capsules met vertraagde afgifte en als het merkloze Propranolol drank FNA.